Báo cáo Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) lần thứ 15 cho thấy, năm 2023, người dân đánh giá cao hơn hiệu quả phòng, chống tham nhũng và quản trị điện tử, nhưng lại đánh giá thấp hơn hiệu quả thực hiện công khai, minh bạch trong việc ra quyết định tại địa phương. Tình hình kinh tế của Việt Nam và điều kiện kinh tế hộ gia đình là mối quan ngại hàng đầu của người dân trong năm qua.
Báo cáo PAPI 2023 được công bố tại Hà Nội vào ngày 2/4, với sự tham gia của đại diện các cơ quan Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc, các bộ, ngành trung ương, chính quyền địa phương, các cơ quan ngoại giao, các cơ quan của Liên Hợp Quốc, các tổ chức phát triển quốc tế, các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức xã hội, các viện nghiên cứu và các cơ quan thông tấn, báo chí.
Phát biểu khai mạc lễ công bố, PGS.TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (HCMA), điểm lại một số kết quả quan trọng mà HCMA và UNDP đã cùng nhau đạt được trong chặng đường 15 năm hình thành và phát triển của Bộ chỉ số PAPI, bền bỉ đóng góp cho những thay đổi to lớn, tích cực, có hệ thống trong nền hành chính công Việt Nam.
PGS.TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho biết: Nhìn lại những thành tựu hợp tác giữa HCMA và UNDP trong 15 năm qua, có thể thấy chúng ta đang đi đúng hướng, kết quả nghiên cứu đã có tác động tích cực, trực tiếp đến những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như thực tiễn quản trị công ở các địa phương của Việt Nam.
Toàn cảnh buổi Công bố báo cáo Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) - Ảnh: VGP
"Các bộ chỉ báo khách quan như PAPI, PCI, hay chỉ số Cải cách hành chính công (PAR Index), một mặt được coi là một luận cứ quan trọng để đánh giá hiệu quả thực thi công vụ của các bộ, ngành địa phương; mặt khác, cung cấp những gợi ý quan trọng để Việt Nam tiếp tục hoàn thiện chính sách phát triển đất nước, triển khai Chiến lược chuyển đổi số quốc gia, xây dựng Nhà nước kiến tạo phát triển, lấy người dân làm trung tâm, không để ai bị bỏ lại phía sau", PGS.TS Dương Trung Ý nói.
Trong 15 năm qua, khảo sát PAPI năm 2023 đạt số lượng phỏng vấn trực tiếp ở mức kỷ lục là 19.536 người dân là cử tri trên phạm vi toàn quốc. So sánh kết quả khảo sát PAPI năm 2023 với năm 2021 và năm 2022 cho thấy, nhìn chung hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công và hiệu quả quản trị điện tử được cải thiện phần nào. Ngược lại, hiệu quả thực hiện công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương có xu hướng giảm sút. Năm chỉ số nội dung còn lại, gồm ‘Tham gia của người dân ở cấp cơ sở’, ‘Trách nhiệm giải trình với người dân’, ‘Thủ tục hành chính công’, ‘Cung ứng dịch vụ công’ và ‘Quản trị môi trường’ cho thấy hiệu quả thực hiện công vụ ở những lĩnh vực này ít thay đổi so với hai năm trước.
Theo đánh giá của người dân, công tác kiểm soát tham nhũng trong khu vực công ở địa phương có cải thiện nhưng chưa đáng kể, thể hiện qua mức tăng điểm ở chỉ số nội dung này còn khiêm tốn, từ 6,71 điểm vào năm 2022 lên 6,77 vào năm 2023. Mức thay đổi theo hướng tích cực hơn này cũng phù hợp với xếp hạng của người dân về các vấn đề Nhà nước cần tập trung giải quyết trong thời gian tới: tham nhũng đã giảm từ vị trí thứ năm vào năm 2022 xuống vị trí thứ sáu vào năm 2023 trong danh mục top 10 vấn đề đáng quan ngại nhất trong năm.
Bên cạnh đó, người dân có cảm nhận hiện trạng tham nhũng có xu hướng giảm ở 5 trong số 8 hoạt động công vụ đo lường qua PAPI. Đó là: cán bộ chính quyền dùng tiền công quỹ vào mục đích riêng, người dân phải đưa ‘lót tay’ để làm xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chính quyền địa phương nhận chung chi để DN trốn tránh nghĩa vụ bảo vệ môi trường, phụ huynh phải "bồi dưỡng" giao viên để con em được quan tâm hơn ở trường tiểu học công lập, và người dân phải đưa "lót tay" để được quan tâm hơn khi đi khám chữa bệnh ở bệnh viện công. Mặc dù vậy, trong năm 2023, tỉ lệ người cho rằng cần phải đưa ‘lót tay’ để bảo đảm xin được việc làm trong khu vực Nhà nước cao hơn so với năm 2021.
Kết quả khảo sát PAPI 2023 cũng cho thấy một số hành vi tham nhũng vẫn tồn tại trong khu vực công ở địa phương, tác động tiêu cực đến niềm tin của người dân. Đáng chú ý là số người cho rằng cần phải dựa vào "quan hệ" để có được việc làm trong cơ quan Nhà nước vẫn ở mức cao, mặc dù tỉ lệ người dân có cảm nhận như vậy đã giảm kể từ năm 2016...
Bên cạnh bức tranh nhiều màu thể hiện đánh giá của người dân về hiệu quả kiểm soát tham nhũng ở địa phương là một bức tranh có màu sắc xám hơn về hiệu quả thực hiện công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương trong năm 2023.
Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc Ramla Khalidi phát biểu: Dữ liệu từ Chỉ số PAPI phục vụ cung cấp bằng chứng cho việc hoạch định chính sách rất phong phú. Dựa trên những dữ liệu này, chúng tôi mong rằng tất cả các tỉnh, thành phố sẽ trao đổi cởi mở với các bên liên quan và có những hành động cụ thể để cải thiện sự hài lòng của người dân đối với hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp trong năm 2024 và những năm tiếp theo.
Mặc dù chúng ta thấy có những điểm sáng trong năm 2023, đặc biệt trong kiểm soát tham nhũng trong khu vực công và trong thúc đẩy tiềm năng của quản trị điện tử, chúng ta vẫn còn có những mảng màu chưa sáng ở những lĩnh vực khác, đặc biệt trong đánh giá của người dân về mức độ công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương.
Một trọng tâm quan trọng khác của Báo cáo PAPI năm 2023 là kết quả đánh giá hiệu quả thực hiện quản trị điện tử trong bối cảnh Chính phủ và chính quyền các cấp thúc đẩy việc phát triển chính phủ điện tử, chính phủ số và công dân số trong thời gian qua. Quản trị điện tử là một trụ cột quan trọng cho ngồi nhà quản trị công hiệu quả. Quản trị điện tử hiệu quả có ý nghĩa quan trọng bởi qua đó người dân có thể tránh được thủ tục hành chính rườm rà, đồng thời thúc đẩy công khai, minh bạch trong mối quan hệ giữa chính quyền với người dân. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, việc áp dụng chính quyền điện tử đã giúp kiểm soát tham nhũng tốt hơn, nhất là các hành vi tham nhũng như vòi vĩnh trong cung ứng dịch vụ công gây ảnh hưởng trực tiếp đến người dân.
Kết quả khảo sát năm 2023 cho thấy những thay đổi tích cực về điều kiện tiếp cận internet của người dân và mức độ sử dụng các cổng dịch vụ công ở địa phương so với năm 2020. Mặc dù có tới gần 80% người dân tham gia khỏa sát PAPI năm 2023 cho biết họ đã dùng internet tại nhà, song "khoảng cách số" trong tiếp cận internet giữa các nhóm dân cư khác nhau về giới tính, khu vực sinh sống, dân tộc hoặc tình trạng hộ khẩu vẫn là vấn đề đáng quan tâm. Đáng chú ý là tỉ lệ nam giới có điều kiện sử dụng internet cao hơn từ 5%-10% so với nữ giới, và người đồng bào dân tộc thiểu số cũng có mức độ tiếp cận internet thấp hơn từ 10%-20% so với người Kinh qua các năm từ 2016 đến 2023.
Bên cạnh đó, kết quả PAPI năm 2023 cũng cho thấy đa số người dân chưa dùng dịch vụ công trực tuyến. Năm 2023, có khoảng 8,3% số người được hỏi cho biết họ đã sử dụng Cổng dịch vụ công Quốc gia, và và 7,6% sử dụng Cổng dịch vụ công cấp tỉnh trên phạm vi toàn quốc. Một trong những lý do khiến người dân chưa dùng dịch vụ công trực tuyến là do lo ngại về quyền riêng tư, với 1/3 số người đã dùng các cổng dịch vụ công nêu lý do này.
Những phát hiện này cho thấy cần cải thiện tính dễ tiếp cận và thân thiện với người dùng của các cổng dịch vụ công trực tuyến, đảm bảo tính thuận tiện và toàn trình cho tất cả các đối tượng người dùng là công dân. Một biện pháp thiết thực là thiết kế cổng dịch vụ công trực tuyến theo hướng tạo điều kiện cho người dùng có thể truy cập và sử dụng mọi lúc, mọi nơi bằng điện thoại thông minh. Bên cạnh đó, các cổng dịch vụ công phải đảm bảo quyền riêng tư của công dân.
Đại sứ Australia tại Việt Nam Andrew Goledzinowski cho biết: Australia và Việt Nam có một số kế hoạch đầy tham vọng nhằm mở rộng hợp tác theo khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện. Trong chuyến thăm Australia gần đây, Thủ tướng Chính phủ Pham Minh Chính đã gặp gỡ các lãnh đạo Chính phủ và doanh nghiệp (DN) để tìm hiểu những cách làm mới trong phát triển kinh tế xanh, toàn diện và sáng tạo nhằm tiếp tục thúc đẩy đà tăng trưởng kinh tế đáng kể của Việt Nam. Dữ liệu của PAPI giúp Việt Nam hiểu được những chiều cạnh cần thay đổi trong nền hành chính công để đạt được tầm nhìn này.
"Đặc biệt, tôi vui mừng khi thấy kết quả năm nay cho thấy một số bước tiến trong thu hẹp khoảng cách số, đảm bảo mọi người dân, đặc biệt là phụ nữ, người khuyết tật và người dân tộc thiểu số, thực hiện các quyền của mình với tư cách là công dân số," Đại sứ Andrew Goledzinowski nói.
Năm 2023, ba vấn đề người dân cho rằng Nhà nước cần tập trung giải quyết trong năm tiếp theo đó là nghèo đói (chiếm 22,39% tổng số người trả lời), việc làm (12,79%) và tăng trưởng kinh tế (9,2%). Những kết quả này cho thấy người dân thực sự quan ngại về tình hình kinh tế trong năm qua.
Bà Deirdre Ní Fhallúin, Đại sứ Cộng hòa Ai-len tại Việt Nam phân tích: Đói nghèo và việc làm vẫn là những vấn đề người dân quan ngại nhất theo kết quả khảo sát PAPI năm 2023. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, tất cả mọi người trong xã hội – đặc biệt là người dân tộc thiểu số và người dân nông thôn – được hưởng lợi từ sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng của Việt Nam, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.
So với năm 2022, tỉ lệ người dân quan ngại về việc làm tăng mạnh nhất (+2,7%), tiếp đến là về thu nhập (+1,3%). Những mối quan ngại liên quan tới sinh kế càng trở nên rõ nét kể từ năm 2017 khi phân tích theo nhóm các vấn đề người dân cần Nhà nước tập trung giải quyết.
Kết quả phân tích về nguy cơ thiên tai từ khảo sát PAPI 2023 cho thấy, tỉ lệ người dân các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cho biết canh tác của họ bị ảnh hưởng của xâm nhập mặn cao hơn gấp đôi so với các vùng duyên hải khác.
Trong bối cảnh Việt Nam hướng tới thực hiện chuyển đổi năng lượng với nhiều mục tiêu tham vọng và trong nỗ lực giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đối với xã hội, các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương cần quan tâm đến những vấn đề người dân quan ngại liên quan đến môi trường, biến đổi khí hậu và khả năng tiếp cận năng lượng với giá cả hợp lý.
PAPI đo lường 8 chỉ số nội dung: tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai; công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công; quản trị môi trường; quản trị điện tử.
Chỉ số PAPI là sản phẩm của hoạt động hợp tác nghiên cứu giữa Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES), Công ty Phân tích Thời gian thực (RTA) và Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, với sự hỗ trợ trong điều phối khảo sát thực địa của các cơ quan trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc từ trung ương đến cơ sở từ năm 2009.
Theo baochinhphu.vn
Xem bản tin gốc Báo Chính phủ tại đây.